Umowy

Adwokat Sebastian Głogowski oraz adwokat Piotr Majewski sporządzają umowy w obrocie gospodarczym jak również dotyczące osób fizycznych. Jednocześnie analizują i opiniują przygotowane wcześniej umowy. Zapraszamy do kancelarii adwokackiej w Łodzi.

W prawie polskim pod pojęciem umowy rozumie się porozumienie stron, wyrażone przez oświadczenia woli, w którym to porozumieniu określone zostały wzajemne prawa i obowiązki stron. Przepisy o umowach w Kodeksie cywilnym znajdują się w księdze trzeciej – zobowiązania. Obowiązuje zasada swobody umów, ugruntowana w KC w art. 353 (1), który brzmi: „strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości i naturze stosunku prawnego, ustawie ani zasadom współżycia społecznego”.

Umowy sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, ustawą, czy zmierzające do obejścia prawa są nieważne. W razie zawarcia umowy, której wykonanie czyni całkowicie lub częściowo niemożliwym zadośćuczynienie roszczeniu osoby trzeciej, osoba ta może żądać uznania umowy za bezskuteczną w stosunku do niej, jeżeli strony o jej roszczeniu wiedziały albo jeżeli umowa była nieodpłatna. Uznania umowy za bezskuteczną nie można żądać po upływie roku od jej zawarcia.

Sposoby zawarcia umowy

1. Oferta – oświadczenie woli drugiej strony, zawierające istotne postanowienia umowne. Oprócz tych essentialia negotii, oferta powinna zawierać stanowczą propozycję zawarcia umowy. Ofertę składa oferent oblatowi. W ofercie może zostać oznaczony termin, w ciągu którego oferent będzie czekał na odpowiedź. Jeżeli jednak termin ten nie zostanie oznaczony, pojawiają się dwie możliwości. Jeżeli ofertę złożono w obecności drugiej osoby albo za pomocą środka bezpośredniego porozumiewania się na odległość, przestaje ona wiązać, jeżeli nie zostanie przyjęta niezwłocznie. Jeżeli oferta została złożona w inny sposób, przestaje wiązać z upływem czasu, w którym składający mógł w zwykłym toku czynności otrzymać odpowiedź wysłaną bez nieuzasadnionego opóźnienia. W przypadku ofert w postaci elektronicznej bezpośredniej oferta wiąże oferenta, jeżeli oblat niezwłocznie potwierdzi jej otrzymanie. Ofertami w postaci elektronicznej bezpośredniej nie są jednak oferty przesyłane za pomocą poczty elektronicznej (art. 66¹ § 4 k.c.).

W wypadku ofert przesłanych w postaci pośredniej (np. poczta elektroniczna) stosuje się założenie złożenia oferty pomiędzy nieobecnymi. Jeżeli oświadczenie o przyjęciu oferty nadeszło z opóźnieniem, lecz z jego treści lub okoliczności wynika, że zostało wysłane w czasie właściwym, umowa dochodzi do skutku, chyba że składający ofertę niezwłocznie zawiadomi kontrahenta, że opóźnioną odpowiedź poczytuje za nie zawarcie umowy. Jeżeli przedsiębiorca otrzymał od osoby, z którą pozostaje w stałych stosunkach gospodarczych, ofertę zawarcia umowy w ramach swojej działalności, brak niezwłocznej odpowiedzi poczytuje się za przyjęcie oferty. Jeżeli według ustalonego w danych stosunkach zwyczaju lub według treści oferty dojście do składającego ofertę oświadczenia drugiej strony o jej przyjęciu nie jest wymagane, w szczególności jeżeli składający ofertę żąda niezwłocznego wykonania umowy, umowa dochodzi do skutku, skoro druga strona w czasie właściwym przystąpi do jej wykonania; w przeciwnym razie oferta przestaje wiązać. Oblat może przyjąć ofertę w całości bez zmian lub ją odrzucić.

2. Negocjacje – jest to płynny proces polegający na wzajemnym oddziaływaniu stron w celu zawarcia umowy. W toku negocjacji strony wymieniają się istotnymi informacjami, formułują oceny oraz progresywnie uzgadniają treść zawieranej umowy. Strony powinny prowadzić negocjacje zgodnie i z poszanowaniem dobrych obyczajów; w przeciwnym razie mogą narazić się na sankcję odszkodowawczą.  Zgodnie z art. 72 KC, dopiero uzgodnienie wszystkich postanowień umowy, które były przedmiotem negocjacji – stanowi podstawę do uznania, że umowa została zawarta.

3. Aukcja – oferta złożona w toku aukcji przestaje wiązać, gdy inny uczestnik aukcji złożył ofertę korzystniejszą, chyba że w warunkach aukcji zastrzeżono inaczej. Zawarcie umowy w ten sposób następuje z chwilą udzielenia przybicia. Licytacja zaczyna się od ceny minimalnej, którą kolejni licytanci „przebijają” proponując coraz wyższe ceny za dany towar (aukcja angielska). Inne rodzaje aukcji, mają też inne założenia. Aukcja holenderska polega na tym, że cena obiektu jest stopniowo obniżana, a nabywcą staje się ta osoba, która jako pierwsza zaakceptuje podaną cenę. Natomiast założeniem aukcji Vickreya jest to, że nabywcą zostaje ta osoba, która
w zamkniętej kopercie zaoferowała najwyższą cenę, ale płaci drugą pod względem wysokości proponowaną kwotę.   

4.  Przetarg – oferta złożona w toku przetargu przestaje wiązać, gdy została wybrana inna oferta albo gdy przetarg został zamknięty bez wybrania którejkolwiek z ofert, chyba że w warunkach przetargu zastrzeżono inaczej.

Rodzaje umów

(1)    Umowy nazwane, nienazwane, mieszane

Pierwszy podział umów został dokonany w oparciu o podstawę ich regulacji. Umowy nazwane są wyraźnie określone w KC, np. umowa sprzedaży (art. 535). Umowy nienazwane to pozostałe umowy, nieokreślone w Kodeksie cywilnym, ale mieszczące się w zakresie zasady swobody kontraktowania. Umowy mieszane łączą elementy umów powyżej opisanych.

(2)    Umowy kauzalne i abstrakcyjne

W umowach kauzalnych ich skuteczność uzależniona jest od istnienia i prawidłowości causa. Istnieją causa:

a) Solvendi, której celem jest zwolnienie się ze zobowiązania;

b)Obligandi vel acquirendi, która ma na celu nabycie prawa lub innego przysporzenia majątkowego;

c) Donandi, czyli darowizna;

d) Ob rem, gdy strona uzyskała świadczenie bez podstawy prawnej i zobowiązana jest do jego zwrotu.

Skuteczność umów abstrakcyjnych nie jest uzależniona od istnienia i ważności causa.

(3)    Umowy swobodnie negocjowane i adhezyjne

Umowy swobodnie negocjowane są zawierane w wyniku ustaleń stron, zgodnie z ich wolą. Umowy adhezyjne charakteryzują się tym, że ich treść jest jednostronnie kształtowana przez jednego z kontrahentów (zazwyczaj przez przedsiębiorcę), a druga strona jedynie do umowy przystępuje. Umowy adhezyjne są pomocne przy zawieraniu umów na skalę masową, na przykład z przedsiębiorstwami wodociągowymi, czy też z przedsiębiorstwami lokalnego transportu masowego.

(4)    Umowy odpłatne i nieodpłatne

Strony umowy odpłatnej uzyskują określoną korzyść majątkową. Przy umowach nieodpłatnych strony nie uzyskują tej korzyści.

(5)    Umowy konsensualne i realne

Umowy konsensualne dochodzą do skutku z chwilą złożenia zgodnych oświadczeń woli bez potrzeby wydania przedmiotu. Umowy realne do swej ważności, poza złożeniem oświadczeń woli, wymagają wydania przedmiotu. Faktyczne przeniesienie władztwa jest tu istotne, ponieważ rzecz może być wręczona wraz ze złożeniem oświadczenia woli lub później, lecz w związku z nim.

(6)    Umowy obligacyjne i rozporządzające

Istotą umów obligacyjnych jest zobowiązanie dłużnika do świadczenia polegającego na rozporządzeniu swoim prawem na rzecz wierzyciela. Umowy obligacyjne prowadzą do powstania stosunku zobowiązaniowego. Umowy rozporządzające to umowy, które nie zobowiązują do świadczenia, ale bezpośrednio wywołują skutki prawne w postaci przeniesienia, przekształcenia, obciążenia lub zniesienia określonego prawa lub obowiązku.

(7)    Umowy jednostronnie i wielostronnie zobowiązujące

Przy umowach jednostronnie zobowiązujących obowiązek spełnienia świadczenia ciąży na jednej stronie, zatem powstaje tu typowy stosunek zobowiązaniowy, w którym stronami są wierzyciel i dłużnik. Na obydwu stronach umów wielostronnie zobowiązujących ciąży określony obowiązek mający swoje odzwierciedlenie w uprawnieniu drugiej strony. Są to tak zwane umowy wzajemne, w których każda ze stron jest wobec siebie jednocześnie wierzycielem
i dłużnikiem.

Umowy regulowane przez polski Kodeks cywilny to między innymi:

• umowa przedwstępna
• umowa sprzedaży
• umowa zamiany
• umowa dostawy
• umowa o dzieło
• umowa o roboty budowlane
• umowa najmu
• umowa dzierżawy
• umowa leasingu
• umowa pożyczki
• umowa ubezpieczenia
• umowa przechowania
• umowa składu
• umowa spółki
• umowa darowizny
• umowa przekazania nieruchomości
• umowa renty
• umowa o dożywocie