Wojewódzka komisja do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych

Artykuł 67e ustawy z dnia 6 listopada 2008 roku o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta ustanawia wojewódzkie komisje do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych. Są to organy, które umożliwiają dochodzenie roszczeń za zdarzenia medyczne w szpitalu. Komisje orzekają o wystąpieniu takiego zdarzenia co umożliwia uzyskanie odszkodowania lub zadośćuczynienia w czasie dużo krótszym niż w przypadku sprawy sądowej. Siedziba każdej z wojewódzkich komisji jest zlokalizowana w mieście, w którym znajduje się siedziba właściwego urzędu wojewódzkiego, a więc w stolicach poszczególnych województw (w przypadku województwa lubuskiego jest to Gorzów Wielkopolski, a w województwie kujawsko-pomorskim – Bydgoszcz). Wojewódzkie komisje, zgodnie z treścią przytoczonego artykułu, nie są organami władzy publicznej.

W skład każdej z nich wchodzi 16 członków, spośród których 8 członków to osoby z wyższym wykształceniem medycznym, którzy wykonują zawód medyczny przez okres co najmniej 5 lat, albo posiadają tytuł naukowy doktora nauk medycznych. Druga połowa składu wojewódzkiej komisji to reprezentanci nauk prawnych. W tym przypadku członkowie również muszą mieć co najmniej wyższe wykształcenie w dziedzinie nauk prawnych oraz przez okres co najmniej 5 lat wykonywać zawód związany ze stosowaniem lub tworzeniem prawa. Mogą to być też prawnicy posiadający stopień naukowy doktora w dziedzinie nauk prawnych.

14 członków powołuje wojewoda. Spośród nich:

• 4 członków powołuje się z grona kandydatów zgłoszonych przez samorządy zawodowe lekarzy, pielęgniarek, położnych i diagnostów mających siedzibę na terenie województwa;

• 4 członków to osoby powołane spośród kandydatów zgłoszonych przez samorząd zawodowy adwokatury oraz samorząd radców prawnych, mających siedzibę na terenie województwa;

• 6 członków spośród kandydatów zgłoszonych przez organizacje społeczne działające na terenie województwa.

Ponadto, po jednym członku powołuje minister właściwy do spraw zdrowia oraz Rzecznik Praw Pacjenta.

Kadencja wojewódzkiej komisji do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych trwa 6 lat. Istnieje jednak możliwość odwołania członka wojewódzkiej komisji przed upływem kadencji. O okolicznościach uzasadniających odwołanie stanowi artykuł 9 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta.

Członkowie wojewódzkiej komisji na pierwszym posiedzeniu (którego termin wyznacza wojewoda), w głosowaniu tajnym, wybierają przewodniczącego wojewódzkiej komisji. Wybór następuje większością głosów przy obecności co najmniej 3/4 jej członków. W składzie orzekającym komisji znajdują się 4 osoby (dwóch prawników oraz dwie osoby o wykształceniu medycznym).

Wojewódzka komisja do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych to organ, który prowadzi działalność orzeczniczą w zakresie błędów medycznych.

Należy wyraźnie podkreślić, iż zdarzenie medyczne to nie to samo co błąd medyczny. Komisja rozpatruje tylko te sprawy, które mieszczą się w zakresie definicji wprowadzonej do ustawy. Nie wszystkie błędy medyczne są zdarzeniami medycznymi. Ustawa wprowadza ograniczenie merytoryczne spraw, którymi zajmują się wojewódzkie komisje stwierdzając w artykule 67i, iż:

Celem postępowania przed wojewódzką komisją jest ustalenie, czy zdarzenie, którego następstwem była szkoda majątkowa lub niemajątkowa, stanowiło zdarzenie medyczne.

Pierwszym warunkiem, by można było mówić o zdarzeniu medycznym, jest to, iż musi wystąpić szkoda majątkowa lub niemajątkowa.

Ustawa precyzuje, iż przez sformułowanie „zdarzenie medyczne” należy rozumieć:

zakażenie pacjenta biologicznym czynnikiem chorobotwórczym, uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia pacjenta albo śmierć pacjenta będącego następstwem niezgodnych z aktualną wiedzą medyczną:

1) diagnozy, jeżeli spowodowała ona niewłaściwe leczenie albo opóźniła właściwe leczenie, przyczyniając się do rozwoju choroby,

2) leczenia, w tym wykonania zabiegu operacyjnego,

3) zastosowania produktu leczniczego lub wyrobu medycznego.

Trzeba mieć jednak świadomość, że nie każdy niekorzystny efekt leczenia, czy nie przyniesienie przez nie oczekiwanego rezultatu, będzie zdarzeniem medycznym, ponieważ podczas określonych zabiegów występuje naturalne ryzyko wystąpienia powikłań, czyli takich zdarzeń, które są zdarzeniami niechcianymi i nieoczekiwanymi, ale które nie są efektem niewłaściwego działania personelu medycznego, ale samego zabiegu, któremu pacjent się poddał, jak również dynamiki rozwoju choroby. Jeśli pomimo dołożenia przez personel medyczny należytej staranności i działania w sposób zgodny z aktualną wiedzą medyczną do takiego zdarzenia dojdzie, wówczas nie mamy do czynienia ze zdarzeniem medycznym. Mogą jednak wystąpić sytuacje, w których istnieje więcej niż jeden możliwy sposób postępowania lekarza. W takiej sytuacji wojewódzka komisja musi rozstrzygnąć, czy dokonany przez medyka wybór był optymalny w danej sytuacji.

Również nie każda niewłaściwa diagnoza jest zdarzeniem medycznym. Ustawa posługuję się szerszą definicją – mówi o diagnozie, która spowodowała niewłaściwe leczenie albo opóźniła właściwe leczenie przyczyniając się do rozwoju choroby. Przykład może stanowić sytuacja, w której u pacjenta zostałby zdiagnozowany nowotwór i lekarze zaleciliby usunięcie organu, który został tymże nowotworem dotknięty. Pacjent nie decyduje się na operację. W wyniku dalszej diagnostyki okazuje się, że rozpoznanie lekarzy było niewłaściwe – nie ma nowotworu. W takim przypadku nie mielibyśmy do czynienia ze zdarzeniem medycznym, ponieważ nie doszło do usunięcia zdrowego organu. Gdyby do takiego zabiegu doszło, wówczas mielibyśmy do czynienia ze zdarzeniem medycznym przez wywołanie rozstroju zdrowia spowodowanego tymże działaniem.

Kolejny ograniczeniem jest miejsce, w którym dane zdarzenie zaistniało. Zgodnie z artykułem 67a pkt 2 przepisy ustawy:

stosuje się do zdarzeń medycznych będących następstwem udzielania świadczeń zdrowotnych w szpitalu w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej.

Świadczenia zdrowotne są to działania służące zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu lub poprawie zdrowia i inne działania medyczne wynikające z procesu leczenia. Z zakresu rozpoznawania przez wojewódzką komisję są wobec tego wyłączone czynności dokonywane np. przez ratowników medycznych w ramach interwencji. Wyłączone są także porady i leczenie ambulatoryjne (porady w przychodniach). Kognicją komisji są objęte świadczenia, które są udzielanie w szpitalu, mimo że są udzielane w czasie krótszym niż 24 godziny, czyli tzw. chirurgie jednego dnia. Biopsje wykonywane na oddziale szpitalnym – to również podlega rozpoznaniu przez wojewódzką komisję.

Wojewódzkie komisje do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych umożliwiają dość szybkie i obciążone relatywnie niskim kosztem, dochodzenie roszczeń osób pokrzywdzonych lub spadkobierców po osobach zmarłych. Wojewódzkie komisje nie są instytucjami o hierarchicznej strukturze organizacyjnej. Każda z nich posiada taki sam zakres uprawnień. Swoje kompetencje realizują na podstawie uchwalonego przez siebie regulaminu. Ich działalność jest finansowana z budżetu państwa z części pozostającej w dyspozycji właściwego wojewody. Postępowanie przed wojewódzką komisją do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych jest uregulowane zarówno w ustawie o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, jak i w Kodeksie Postępowania Cywilnego, do którego postanowień odsyła owa ustawa, jednakże jego przebieg, ze względu na złożoność materii, stanowić będzie przedmiot rozważań kolejnego artykułu na naszym blogu.

 

Kacper Stoś, student prawa na WPiA UŁ w Łodzi, praktykant w kancelarii adwokackiej adwokata Sebastiana Głogowskiego oraz adwokata Piotra Majewskiego w Łodzi.